حرکت به سوی توسعه پایدار گردشگری آبی در ایران
توسط: گردشگری آبی یکی از ظرفیت‌های مهم و کمتر بهره‌برداری‌شده در کشور است که با برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند به منبعی پایدار برای توسعه اقتصادی، ایجاد اشتغال و حفظ منابع طبیعی بدل شود. در سال‌های اخیر، با توجه به بحران‌های آبی و نیاز به مدیریت هوشمندانه منابع، توجه به ابعاد اقتصادی و تفریحی منابع آبی افزایش یافته است. شرکت مدیریت منابع آب ایران با هدف هم‌افزایی میان حفاظت از منابع و استفاده بهینه از ظرفیت‌های تفریحی، اقدام به طراحی و اجرای پروژه‌هایی کرده که افق‌های جدیدی را در حوزه گردشگری آبی می‌گشاید.
گام های اساسی در تحول گردشگری آبی کشور
برای بهره‌برداری پایدار از منابع آبی، لازم است زیرساخت‌های قانونی و اجرایی توسعه یابند تا گردشگری آبی در کشور به شکلی قانونمند و ایمن رشد کند. در این راستا، اقدامات متعددی از سوی دفتر اقتصاد و بهره‌وری آب شرکت مدیریت منابع آب ایران صورت گرفته که نویدبخش شکل‌گیری یک صنعت جدید و پایدار در حوزه گردشگری است.
هدف گذاری برای حفاظت و درآمدزایی هم زمان
سید محمد آهویی، مدیرکل دفتر اقتصاد و بهره‌وری آب، اعلام کرده است که سیاست‌های اخیر با هدف حفاظت از منابع آبی و ایجاد درآمدزایی غیرمستقیم از طریق گردشگری، در دستور کار قرار گرفته‌اند. این اقدامات شامل برنامه‌ریزی برای کاهش مصرف بی‌رویه، ایجاد منابع درآمدی جانبی و حفظ پایداری محیط‌زیست در اطراف منابع آبی هستند.
تسهیل بستر قانونی برای پروژه های گردشگری
در گام نخست، اصلاح ساختار حقوقی و اساسنامه شرکت‌های زیرمجموعه شرکت مدیریت منابع آب ایران صورت گرفته است. با گنجاندن فعالیت‌های گردشگری آبی در اساسنامه این شرکت‌ها و اخذ تاییدیه از دولت و شورای نگهبان، زمینه قانونی برای توسعه زیرساخت‌ها و جذب سرمایه‌گذاری فراهم شده است.
انتشار کتاب راهنمای جامع گردشگری آبی؛ مرجع کامل برای فعالان این حوزه
وجود منابع مرجع و آموزش‌های تخصصی نقش کلیدی در توسعه گردشگری اصولی دارد. شرکت مدیریت منابع آب ایران با هدف ارتقای دانش مدیران و کارشناسان، اولین کتاب راهنمای جامع گردشگری آبی را تدوین و منتشر کرده است.
ویژگی ها و محتوای کتاب راهنما
این کتاب، شامل مجموعه‌ای از قوانین، مقررات و سازوکارهای اجرایی مربوط به گردشگری آبی است که به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و مدیران پروژه‌های مرتبط تدوین شده است. در این راهنما، ظرفیت‌های موجود در اطراف سدها، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و منابع سطحی و زیرزمینی به‌صورت کامل معرفی شده‌اند.
آموزش های تخصصی برای مدیران صنعت آب
علاوه بر مطالب حقوقی و فنی، این کتاب حاوی کدهای آموزشی برای برگزاری دوره‌های تخصصی گردشگری آبی برای مدیران و کارشناسان صنعت آب نیز می‌باشد. هدف از این آموزش‌ها، توانمندسازی نیروهای انسانی برای اجرای طرح‌هایی است که ضمن بهره‌برداری از منابع آبی، کمترین آسیب را به محیط‌زیست وارد می‌کنند.
بازنگری در شیوه نامه های اجرایی و ساماندهی اراضی پیرامونی
نظم‌دهی به فعالیت‌های گردشگری آبی، نیازمند وجود چارچوب‌های اجرایی و کنترل دقیق فعالیت‌هاست. به همین منظور، شیوه‌نامه‌های مربوط به فعالیت‌های گردشگری در کنار منابع آبی مورد بازنگری قرار گرفته‌اند تا از وقوع تخلفات جلوگیری شود.
افزایش نظارت بر فعالیت ها
بازنگری در شیوه‌نامه‌ها با هدف ارتقای سطح نظارت، جلوگیری از فعالیت‌های بدون مجوز و افزایش نظم در بهره‌برداری از منابع طبیعی صورت گرفته است. این دستورالعمل‌ها به‌ویژه در مناطق حساس و دارای ظرفیت بالا اجرایی می‌شوند.
مستندسازی و تثبیت مالکیت اراضی
برای جلوگیری از تصرف‌های غیرقانونی و حفاظت از منابع آبی، برنامه مستندسازی و اخذ مالکیت اراضی اطراف منابع آب نیز در دستور کار قرار گرفته است. این اقدامات باعث جلوگیری از بهره‌برداری‌های غیرمجاز و هدایت درست کاربری اراضی خواهد شد.
چشم انداز آینده گردشگری آبی؛ توسعه متوازن و پایدار
نگاه بلندمدت به گردشگری آبی، نیازمند همکاری همه‌جانبه میان دولت، بخش خصوصی، نهادهای نظارتی و جوامع محلی است. مدیرکل دفتر اقتصاد و بهره‌وری آب ایران ابراز امیدواری کرده است که اقدامات انجام‌شده، سرآغاز یک تحول پایدار در گردشگری آبی کشور باشد.
نتایج مورد انتظار از تحولات جاری
انتظار می‌رود اجرای این طرح‌ها منجر به توسعه زیرساخت‌های گردشگری، ارتقای سطح خدمات به گردشگران، حفاظت از منابع آبی، ایجاد فرصت‌های شغلی و تقویت رفاه اجتماعی شود. همچنین رعایت ملاحظات زیست‌محیطی و تشویق سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به ورود به این بخش از دیگر نتایج پیش‌بینی‌شده هستند.
نتیجه گیری
با توجه به فشارهای روزافزون بر منابع آبی کشور، رویکرد نوین در بهره‌برداری مسئولانه از ظرفیت‌های آبی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. توسعه گردشگری آبی می‌تواند نمونه‌ای موفق از هم‌افزایی میان اقتصاد، محیط‌زیست و فرهنگ باشد. اقدامات اخیر شرکت مدیریت منابع آب ایران، گام‌های موثری در این مسیر به شمار می‌روند که اگر با برنامه‌ریزی جامع و مشارکت نهادهای مرتبط همراه شوند، می‌توانند آینده‌ای روشن برای این حوزه رقم بزنند.
